İKİNCİ BEYİN BAĞIRSAK -7-
Bağırsaklarımız karar mı veriyor?
Bilim dünyasında son 10 yılda yayımlanan çalışmalar bağırsakları “ikinci beyin” olarak değil, artık birincil karar verici sistem olarak tanımlamaya başladı.
Bağırsaktaki enterik sinir sistemi, yaklaşık 500 milyon nöron içeriyor. Bu sayı, omurilikteki toplam nöron sayısından fazla. Bağırsaklardaki bu sinir ağı, vagus siniri aracılığıyla beyne sinyal gönderiyor.
Ama bu iletişimin %90’ı bağırsaktan beyne, sadece % 10’u beyinden bağırsağa doğru.
(Nature Reviews Neuroscience, 2021)
Travmalar önce bağırsakta hissediliyor
Depresyon geçiren bireylerde iştahsızlık, kabızlık, şişkinlik gibi belirtiler yaygın. Hatta bazı durumlarda bu fiziksel belirtiler, depresyon tanısından haftalar önce ortaya çıkıyor.
Araştırmalar, çocukluk travmalarının bile bağırsak mikrobiyotasını kalıcı olarak etkilediğini gösteriyor. (Psychoneuroendocrinology, 2022)
Mikrobiyota sadece beyni değil, bağışıklık sistemini ve hormonları da etkiliyor.
Gelecekte bizi neler bekliyor?
1 – Kişiye özel mikrobiyom diyeti:
Her bireyin bağırsak florası kendine özgü. Gelecekte genetik ve mikrobiyom analizine dayalı “kişisel menüler” geliştirilecek.
Bugün “zararlı” dediğimiz bazı gıdalar, bir başkasında faydalı olabilir.
2 – Akıllı gıdalar ve kapsül bakteriler:
FDA onaylı “canlı bakteri kapsülleri” bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmaya başlandı bile. Obezite, diyabet, depresyon ve alerji tedavisinde kullanılacak özel bakteri suşları yolda. (Cell Host & Microbe, 2023)
3 – Kişisel dışkı bankası:
Sağlıklı gençlik dönemindeki dışkı örnekleri dondurularak saklanabilir. İleride disbiyoz gelişirse, kendi “temiz mikrobiyotamız” tekrar vücuda verilebilir. Bazı ülkelerde dışkı bankacılığı başlamış durumda.
4 – Bakteriyel ilaçlar:
Gelecekte probiyotikler antibiyotiklerin yerini alabilir. Özel olarak geliştirilmiş “iyi bakteriler”, zararlı bakterileri bastıracak şekilde programlanıyor. Bu sistem, antibiyotik direncine karşı devrim olabilir.(Lancet Infectious Diseases, 2022)
5 – Bağırsak zihin simülasyonu:
Yeni nesil beyin-bilgisayar arayüzleri, mikrobiyotadan gelen sinyalleri okuyabilecek. Ruh hali değişimlerini önceden tahmin eden algoritmalar geliştiriliyor.
Bağışıklık sisteminin karargâhı: Bağırsak
Vücuttaki bağışıklık hücrelerinin yaklaşık %70’i bağırsakta bulunur. Mikrobiyota, zararlı patojenleri tanır, alarm verir, bağışıklığı eğitir.
Dengesiz mikrobiyota = otoimmün hastalık riski.
Bağırsak dengesizliği; haşimato, tip 1 diyabet, romatoid artrit, egzama, gıda alerjileri ve astım gibi bağışıklık temelli hastalıklarla ilişkilendirilmekte. (Frontiers in Immunology, 2021)
Bugün deneyebileceğiniz 3 şey
1 – Geleceğe yatırım: Lif bankası oluşturun
Bugünden itibaren haftada en az 30 farklı bitkisel kaynak tüketin. (Meyve, sebze, tahıl, bakliyat, baharat dahil).
(American Gut Project, 2018)
2 – Antibiyotik aldıysanız mikrobiyotayı besleyin:
Kür bitiminden sonraki 4 hafta boyunca
– Günlük kefir + prebiyotik lif + uyku + stres yönetimi + şeker kısıtı
3 – Ruh haliniz değiştiğinde: midenizi gözlemleyin
Her moral düşüşünde yeme alışkanlıklarınızı, tuvalet düzeninizi ve şişkinlikleri not alın. Mikrobiyota–ruh hali bağlantısını fark etmek için en iyi yol budur.
Bağırsak sadece sindirmez, öğretir, yönetir, yönlendirir.
Ve bilim artık şunu söylüyor:
“İyi yaşamak istiyorsan önce bağırsaklarına sor.”
